مخالفان، همان دروغها دربارۀ فعالیت هسته ای را تکرار می نمایند - وبلاگ آبی اناری ها

به گزارش وبلاگ آبی اناری ها، روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم حسن بهشتی پور نوشت:خوابیده را می توان با نهیب بیدار کرد، اما آن که خود را به خواب زده است، نمی توان.

مثل آن کسانی است که امروز کارکرد صنعت هسته ای ایران را زیر سوال می برند و ادعا می نمایند که چرخش سانتریفیوژها متوقف شده و روی دستاوردهای هسته ای کشور بتون ریخته اند.

به زبان ساده باید بگوییم هیچ یک از حلقه های چرخه فراوری سوخت هسته ای و از سنگ معدن تا تبدیل به انرژی برق و رادیوداروها بعد از برجام در ایران متوقف نشده اند. فعالیت های هسته ای که از معادن ساغند و گچین تا امیرآباد تهران در جریان است. از منتقدان اما باید پرسید که کدام یک از فعالیت های جاری هسته ای ایران تعطیل شده است؟ مراحل فراوری سوخت هسته ای در ایران به زبان ساده به توضیحی است که در ادامه می نویسم، ادعایی که در خصوص تعطیلی یا اخلال در هر یک از آنها مطرح می گردد، باید نشان دهد که کدام یک از این عملیات تعطیل شده اند. عملیات بهره برداری از گچین در نزدیکی بندرعباس و ساغند در اطراف یزد، همچنان ادامه دارد.

اورانیوم استحصال شده از این معادن به تاسیسات فراوری کیک زرد و کنستانتره اورانیوم در اردکان یزد می رود، جایی که سنگ های معدنی تصفیه می شوند و کیک زرد به عنوان ماده خام کارخانه یوسی اف اصفهان آماده می گردد، کیک زرد به اصفهان می رود و به گاز هکزافلوراید تبدیل می گردد. این گاز در مخازنی به مرکز غنی سازی نطنز منتقل می گردد، تاسیساتی که مسوولیت اصلی عملیات غنی سازی را بر عهده دارد. در حالی که بخش عمده ای از اورانیوم استحصال شده تا این مرحله، اورانیوم ایزوتوپ پایدار 238 است، باید تعداد اتم های اورانیوم ایزوتوپ 235 در محصول نهایی غنی شده افزایش پیدا کند. کاری که بر عهده آبشارهای سانتریفیوژ نطنز است، آنچه با عنوان درصد غنی سازی از آن یاد می گردد، نسبت ایزوتوپ 235 به ایزوتوپ 238 در محصول نهایی کارخانه غنی سازی است. یعنی اگر از هر 100 واحد اورانیوم، 3 واحد ایزوتوپ 235 و 97 واحد اورانیوم 238 باشد، می گوییم غنی سازی 3 درصد اجرا شده است. مراحل تزریق محصول به آبشار سانتریفیوژ برای رسیدن به خلوص بیشتر اورانیوم غنی شده می تواند بارها و بارها تکرار گردد یا با تعداد بیشتری آبشار انجام گردد تا خلوص ایزوتوپ 235 در محصول نهایی بیشتر گردد. اورانیوم غنی شده به نسبت میزان خلوصش کاربردهای مختلفی دارد، از جمله استفاده در تاسیسات فراوری راکتور فراوری برق، پیش رانه های کشتی و زیردریایی و فراوری رادیوداروها، از جمله کاربردهای این مواد هستند که می تواند از 2درصد تا 90 درصد خلوص داشته باشد. معمولا ایزوتوپ اورانیوم با خلوص بسیار بالا می تواند در فراوری تسلیحات هسته ای هم استفاده گردد، که در حال حاضر نه با چنین خلوصی در ایران فراوری می گردد و نه هیچگاه برنامه چنین کاربردی از آن وجود داشته است. اورانیوم غنی شده در نطنز در مرحله بعد به تاسیسات دیگری منتقل می گردد تا به میله های سوخت هسته ای برای استفاده در راکتورهای تهران و بوشهر تبدیل می گردد.

جمهوری اسلامی ایران از سال 1385 چرخه کامل فراوری سوخت هسته ای را به توضیح بالا به دست آورده است، بازرسان آژانس بین المللی انرژی هسته ای شاهد اجرای تمام مراحل فراوری سوخت هسته ای در ایران بودند و در گزارش های مدیرکل آژانس هم ذکر شده است. تمام این فعالیت ها بعد از برجام هم استمرار پیدا نموده اند و هیچ یک متوقف نشده اند. در کنار چرخه فراوری سوخت هسته ای از ساغند و گچین تا بوشهر و تهران، مساله ساخت راکتور تحقیقاتی دوم ایران در اراک هم مطرح بود. راکتور تحقیقاتی تهران که در فراوری رادیوایزوتوپ های مورد استفاده در مصارف پزشکی و کشاورزی از آن استفاده می گردد با توان 5 مگاوات در حال بهره برداری است، قرار بود راکتور آب سنگین اراک هم با توان 40 مگاوات به فراوری رادیوایزوتوپ های دارویی بپردازد، راکتور فعال تهران با پروژه راکتور اراک به جز توان، دو تفاوت عمده دیگر هم دارند، راکتور تهران با آب سبک خنک می گردد و احتیاج به خوراک اورانیوم غنی شده دارد، اما پروژه راکتور اراک قرار بود با آب سنگین خنک گردد و امکان استفاده از خوراک اورانیوم طبیعی (بدون غنی سازی) داشته باشد. راکتور اراک به دو بخش اصلی تقسیم می شد: راکتور و کارخانه آب سنگین. کارخانه آب سنگین خنداب اراک از سال 2003 افتتاح شد و ایران را به جمع فراورینمایندگان آب سنگین در دنیا وارد کرد. این کارخانه همچنان فعال است و به کار خود ادامه می دهد. این بخش از فعالیت های اراک که قبل از برجام هم جریان داشت، همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد. آب سنگین فراوریی این کارخانه قرار بود برای خنک کردن راکتور اراک مورد استفاده قرارگیرد، راکتوری که تا زمان توافق هسته ای در سال 2015 هنوز به بهره برداری نرسیده بود.

راکتور اراک، هیچ گاه به بهره برداری نرسیده بود. در واقع بر اساس توافق هسته ای برجام، مقرر شد که جمهوری اسلامی ایران با همکاری کشورهای طرف مذاکره از جمله ایالات متحده امریکا و چین، این راکتور را با یک طراحی جدید، تکمیل کند، مسوولیتی که با خروج امریکا از برجام، به بریتانیا و چین سپرده شد. بر اساس این توافق قرار بر این شد که به ازای چشم پوشی ایران از طراحی راکتور نیمه کاره پیشین، ضمن انتقال فناوری ساخت راکتور جدید، گواهینامه های لازم مبنی بر استانداردهای فراوریات رادیوداروهای این کارخانه هم صادر گردد که باعث می شد ایران با استفاده از این گواهینامه ها و استانداردها بعد از بهره برداری از راکتور اراک، بتواند محصولات فراوریی این کارخانه را به بازارهای دنیای صادر کند، موضوعی که با طراحی قبلی میسر نمی شد. مساله بتون ریزی، که امروز از سوی بعضی منتقدان در خصوص راکتور اراک مطرح می گردد، در واقع مساله ریختن سیمان در کالندر قلب راکتور نیمه کاره اراک است، راکتوری که هیچگاه به مرحله بهره برداری نرسیده بود و بر اساس توافق کنونی قرار است با طراحی جدید جایگزین گردد. بخش تخریب شده از طراحی پیشین راکتور هسته ای آب سنگین اراک، بخش کوچکی از کل پروژه ای است که بخش هایی از آن، یعنی کارخانه آب سنگین راه اندازی شده است و بخش هایی از آن هم در مرحله تجدید طراحی برای بهره برداری آینده واقع شده است. نکته ای که در صحبت های پریروز علی اکبر صالحی وجود داشت، در خصوص آمادگی ایران برای استفاده از فناوری پیشین در تکمیل راکتور اراک، هشداری به مقام های چین و بریتانیا است که طی 3 سال گذشته در اجرای تعهدات خود برای تکمیل این راکتور با طراحی جدید تعلل نموده اند.

ادعای تعطیلی برنامه هسته ای ایران، همان گونه که بارها از سوی علی اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی و دیگر مقام های کشور مطرح شده است، ادعایی کذب است. در شرایط کنونی می توان سه محدودیت نسبت به دوره پیش از برجام برای برنامه هسته ای ایران برشمرد: اول سقف غنی سازی به لحاظ درصد و حجم ذخیره، دوم مسدودسازی کالندر راکتور هسته ای اراک برای جایگزینی با طراحی جدید و سوم به بهره برداری نرسیدن راکتور اراک که 80 درصد پیشرفت داشت. هیچ یک از این سه محدودیت بدون مابه ازا نیستند. ایران احتیاج چندانی به میله های سوخت ندارد، چرا که روسیه برای تامین سوخت نیروگاه هسته ای بوشهر تا سال 2021 تعهد دارد و تایید میله های سوخت فراوری ایران برای استفاده در راکتور بوشهر بعد از 2021 هم احتیاج به همکاری ها و رایزنی های علمی و فنی گسترده دارد. در اثر برجام، حق جمهوری اسلامی ایران برای غنی سازی از سوی نهادهای بین المللی به رسمیت شناخته شده است. دیگر بر خلاف سال های پیش نه تنها شاهد گزارش های انتقادی مدیرکل آژانس از روند فعالیت های هسته ای ایران نیستیم، بلکه در 14 گزارش منتشر شده مدیرکل آژانس کلیه فعالیت های هسته ای ایران، راستی آزمایی و مطابقت آن با قواعد آژانس تایید شده است. پذیرش حق غنی سازی ایران بر اساس قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد، همچنین تمامی قطعنامه های پیشین این شورا را نیز که از ایران خواسته بود تمامی فعالیت های غنی سازی خود را متوقف کند، بلااثر نموده است. با وجود اینکه چرخه سوخت هسته ای ایران از سال 2015 به این سو بدون لحظه ای تعلل و تعطیلی، به فعالیت خود ادامه داده است، اما بر خلاف دوران پیش از آن، هیچ تحریم جدید هسته ای از سوی کشورهای دنیا و نهادهای بین المللی به جز ایالات متحده امریکا علیه ایران وضع نشده است و هیچ ادعایی مبنی بر انجام فعالیت غیرقانونی در برنامه هسته ای ایران بر خلاف گذشته مطرح نشده است. در واقع پیش از برجام، نهادهای بین المللی موثر ایران را به انجام غیرقانونی غنی سازی محکوم نموده بودند و ایران تحت تحریم دنیای قرار داشت، اما امروز ایران به صورت قانونی، شفاف و تحت نظارت نهادهای بین المللی به انجام فعالیت های هسته ای خود ادامه می دهد.

به گمان من، استمرار فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران، غیرقابل تردید است، اما برای افرادی که قصد بهانه جویی و اتهام زنی دارند، تفاوتی نمی کند که این موضوع به زبان ساده یا به زبان فنی، با جزییات یا بر مبنای کلیات، حقوقی یا علمی توضیحی در خصوص استمرار این فعالیت ها مطرح گردد.

23302