ضرورت ساخت همبستگی اجتماعی در عصر کرونا - وبلاگ آبی اناری ها

به گزارش وبلاگ آبی اناری ها، موج چهارم نظرسنجی از شهفرایندان تهرانی پیرامـون پدیده کرونا که در روزهای نخستین اردیبهشت ماه جاری به انجام رسیده است، نشان می دهد که اکثریت مردم یعنی 76 درصد آنان هنوز خطر کرونا را جدی می دانند و نسبت به ابتلای خود و خانواده شان به آن نگران تر از گذشته شده اند. همین افزایش نگرانی، فرایند بهبود اعتماد عمومی و رضایت مندی را از عملکرد عمومی و رسمی کند تر نموده است.

حد و جهت نگرانی شهروندان از ابعاد دامنه های شیوع کرونا شاخص مهمی برای درک تهدیدهای پیش روی جامعه و نظام اجرایی و سیاسی کشور است. پدیده کرونا به سبب نوظهوری، ناشناختگی، خطرآفرینی و دنیا گستری اش اغلب روندهای نظرورزی و چاره اندیشی را در باب مسائل اجتماعی، مالی، سیاسی و فرهنگی به پرسش و چالش کشیده است. امروز و آینده جامعه را دیگر نمی توان بر اساس احکام قطعی و رویه های پیشین سیاست ورزی فهمید و مدیریت کرد.پس همه کسانی که به ایران می اندیشند و دغدغه حفظ همه سرمایه های طبیعی، انسانی و اجتماعی و فرهنگی این سرزمین را دارند باید با نگاهی نو، زبانی نو و رفتاری نو با ضرورت ها و احتیاجهای جدید جامعه و کشور رو به رو شوند.

همه آنچه پیش روی ما است تهدید نیست. عرصه هایی برای گشایش هم هست. توانایی ها و داشته های جامعه ایرانی برای عبور از تنگناها و بحران ها کم نیست. اگر فرصت ها به موقع تشخیص داده شوند و به درستی مورد استفاده قرار گیرند، می توان افقی نو برای کشور گشود.

جامعه ایران پیش از پدیده کرونا هم در معرض دو سرنوشت متفاوت قرار داشت؛ از یک سو، رو به رویی با روندها و رخدادهای گسیخته ساز نظیر کاهش ظرفیت های فراوری ثروت ملی و تأمین رفاه برای اکثریت جامعه، افزایش فقر و بیکاری و ناپایداری شغلی و آسیب های اجتماعی خطر زوال منابع توسعه معنوی و مادی کشور را برجسته کرد و از سوی دیگر صورت های جدیدی از همبستگی اجتماعی در قالب کنش های مدنی و سیاسی اصلاح گرانه و اقدامات داوطلبانه و نوع محبت آمیز بویژه در رویارویی با بحران های طبیعی و اجتماعی شکل گرفت و تا حد زیادی در جهت تقویت تاب آوری و پایداری بیشتر جامعه عمل کرد.

مسأله اصلی ایران در این شرایط به تعبیر بعضی جامعه شناسان بازسازی همبستگی اجتماعی بود. پدیده کرونا و خطر شیوع آن نه تنها از اهمیت و اولویت این مسئله نکاسته بلکه ابعاد و دامنه های آن را بیشتر هم نموده است. بخش های بزرگی از جامعه نگران آینده خویش اند؛ آینده سلامت، آینده معیشت، آینده کسب و کار و آینده ادامه زندگی به روالی که به آن خو نموده بودند. آنان در برابر این آینده پر ابهام و هراسناک احتیاجمند آنند که تنها و بی پناه نباشند، مورد اعتماد حکومت واقع شوند و خود نیز بتوانند به نهادهای حاکمیتی از هر نظر تکیه نمایند.

جامعه ایرانی در همین ایام ایستادگی در برابر شیوع کرونا زمینه های حیات خویش را نشان داده و بر اساس اندوخته ها و آموخته های اسلامی و انسانی اش دست به کار شده است. با تشکیل شبکه ها و نهادها و گروه های مدنی و اجتماعی بویژه در ماه مبارک رمضان برای خدمت به محرومان و فرودستان نشان داده است که همبستگی اجتماعی یک رؤیا نیست، ظرفیت بالایی برای تقویت جامعه وجود دارد. این تحرک امید بخش حاکی از آن است که در اوج نگرانی عمومی از شیوع کرونا زمینه مساعد بازسازی همبستگی اجتماعی فراهم شده است. به این زمینه باید به جد توجه کرد و از آن پهنه ای برای ترمیم اعتماد و سرمایه اجتماعی ساخت. ایران برای عبور از تنگناهای کنونی و از جمله غلبه بر بحران کرونا به بازسازی اعتماد نهادی در همه سطوح مدنی و حاکمیتی احتیاج دارد. جامعه در این میانه پا پیش نهاده است، پس بهتر آنکه حاکمیت نیز قدم های برداشته شده خود در این ایام را استوارتر کند و برای تقویت انسجام ملی و همبستگی اجتماعی چشم اندازهایی نو بگشاید.