می خواهند تنور گردشگری یوسف آباد را گرم نمایند - وبلاگ آبی اناری ها

به گزارش وبلاگ آبی اناری ها، می گویند قرار است تنها آسیابِ باقی مانده تهرانی ها در دل شهر را به آسیاب موزه تبدیل نمایند؛ آسیابی که بیش از 150 سال پیش ساختند و آب قنات های تهران، حرکتش می داد اما حالا فقط آسیاب بدون گندم باقی مانده و راهرویی از قنات های خشک شده در دل زمینِ یوسف آباد، اگر برج ها ردی گذاشته باشند...

به گزارش وبلاگ آبی اناری ها، از وقتی هنوز قنات های تهران پر آب و روان بودند و آب قنات مستوفی از بالای ده ونک به پایین می ریخت و از مجرای روان قنات در خیابان مستوفی امروز و منطقه آبشار، آسیابِ یوسف آباد را به حرکت در می آورد تا امروز سال ها گذشته اما تنها چیزی که باقی مانده ساختمانی است که تا امروز خود را سرپا نگه داشته به لطفِ مصالحِ قدیمی بناکاران و مالکی که با گذشته اش عجین شده است.

به آن اندازه که سال هاست کنار آسیابِ قدیمی، تنور نانوایی گرم است، حتی در طول 11 سالی که این آب انبار متروکه بوده، حتی حالا که آسیاب را مرمت نموده اند تا نخستین آسیاب موزه تهران را در دل شهر ایجاد نمایند.

سیدجلال عجایبی - یکی از مالکان این آسیاب قدیمی و از سرمایه گذاران آن برای تبدیل فضا به آسیاب - موزه تهران - اما هنوز خاطرات زیادی از این فضا دارد. وقتی کودکی بیش نبوده و همراه با پدر و خاطراتی که از این آسیاب آبی هنوز با خود همراه دارد.

او در جمع وبلاگ آبی اناری ها می گوید: در سال های قحطی جنگ جهانی دوم برای جلوگیری از بروز هر مسئله ای برای مردم، پدرم که حدود 500 تا 600 خروار گندم ذخیره داشت به سرپرست کارگاه سفارش نموده بود تا اگر اهالی ونک، اوین، درکه، یوسف آباد و فرحزاد به آرد احتیاج داشتند به هر کدام دو کیسه بدهد و در زمان درو، از آن ها گندم بگیرد. با تدبیر پدرم، مردم همه این محلات در آن سال ها گندم داشتند؛ هر چند افرادی فراموش کردند قرض خود را پس بدهند.

او با بیان این که در سال 45 جلوی آبِ قناتی که چرخ آسیاب را می چرخاند را دریافتد و در نتیجه آسیاب نیز از کار افتاد، ادامه داد: به دنبال آن با فعالیت تونل رسالت، به مرور این فضا وضعیتی نیمه مخروبه گرفت اما خاطرات و احساس ما نسبت به این سازه، باعث شد تا کوشش کنیم به هر قیمتی، این فضا را مرمت و احیا کنیم.

عجایبی با اشاره به این که مراحل مرمت و بازسازی این بنا را با یاری مسئولان اداره کل میراث فرهنگی استان تهران انجام داده اند تا با ایجاد فضای موزه ای مردم با مراحل تبدیل گندم به آرد به یاری آسیاب آبی و ادوات آن و مهندسی معماری این سازه آبی آشنا شوند، اضافه نمود: در آن موقع دو آسیاب آبی در منطقه یوسف آباد به نام آسیاب آبی یوسف آباد و گاو میشی فعال بود که از قنات بهجت آباد تغذیه می شد. آسیاب گاو میشی شش برابر بزرگ تر از آسیاب فعلی بود و می توانست حدود هشت تا 10 خروار گندم را در روز آرد کند که تا سال 1339 فعال بوده است که به وزارت آموزش و پرورش واگذار و پس از مدتی تخریب شد.

وی با بیان این که این آسیاب کوچک در مجموعه باغ خانوادگی آن ها وجود داشته که پیروز به حفظ آن فضا شده اند، می افزاید: از این آسیاب آبی، آرد سبوس دار و مرغوب به نانوایی های شمال تهران از طریق چرخ و گاری منتقل می شد.

او اضافه نمود: متأسفانه بعضی دستگاه های شهری مانند شهرداری تهران کوشش داشتند تا با همکاری شرکت هایی که تونل رسالت را می ساختند این آسیاب را از بین ببرند اما با کوشش توانستیم آن را از چنگ شرکت ها درآوریم و مانع از تخریب شویم.

عجایبی درباره روند ایجاد آسیاب موزه نیز می گوید: قرار است آبی که چرخ آسیاب را می چرخاند به صورت فرضی روان گردد، چون ادامه مجرای آبی که در گذشته از قنات جاری و به سمت پایین می رفت بسته شده و دیگر امکان روان بودن آب وجود ندارد. در گذشته، سرچشمه آب، از قنات شروع و به سمت خیابان مستوفی می رفت و در نهایت در منطقه آبشار روان بود، ایستگاه آبشار امروزی در مقابل پارک ساعی نام خود را از جریانِ آبِ آن دارد.

از مرمت مشارکتی تا مرمت مالکانه آسیاب قاجاری تهران

محسن شیخ الاسلامی - معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران - نیز درباره روند مرمت این آسیاب قدیمی در محله یوسف آباد تهران می گوید: در عملکرد میراث فرهنگی، بناهای تاریخی که در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده و مالک خصوصی دارند، ردیف اعتباری خاص برای سرمایه گذاری و بهره برداری، توسط اداره کل میراث فرهنگی تعریف می گردد.

وی نامِ این ردیف اعتباری را مشارکت در مرمت و احیای ابنیه واجد ارزش ثبت عنوان می نماید و می افزاید: در ادامه برای هر پروژه تفاهم نامه ای بین میراث فرهنگی و مالک بنا نوشته می گردد که در آن تفاهم نامه میراث فرهنگی متعهد می گردد بخشی از هزینه مرمت را قبول نموده و مالک نیز تعهد دارد به همان میزان که اعتبار می گیرد، مشارکت و اعتبار هزینه کند.

او با بیان این که مرمت آسیاب آبی یوسف آباد حجم بالایی داشت، به همراهی خوب مالک اشاره نمود که حتی تمایل داشت همه هزینه ها را به تنهایی تقبل کند و اضافه نمود: مالک آسیاب به تنهایی هزینه های مرمت را به طور کامل تأمین کرد.

وی با اشاره به این که مرمت این بنا به انتها رسیده و در حال حاضر تجهیز و بهره برداری از آن باقی مانده است، اضافه نمود: میراث فرهنگی می تواند درباره تجهیز، حفاظت الکترونیک و در اختیار قرار دادن اشیا موزه ای که بتوان از این ملک به عنوان یک کار فرهنگی- گردشگری استفاده کرد، ورود کند و امکاناتی در اختیار مالک بگذارد، چون اجرای این موارد استانداردهایی دارد که باید تابع ضوابط اداره کل موزه ها باشد.

شیخ الاسلامی با تاکید بر این که کوشش می کنیم تا با دریافت اعتبار از اداره کل موزه ها، اعتبار لازم را دریافت کنیم و شاهد به بهره برداری رسیدن نخستین آسیاب موزه تهران باشیم، ادامه می دهد: با توجه به این که کار فیزیکی مرمت این بنا به انتها رسیده است، می توانیم در بازه زمانی سه تا چهار ماه آینده، در صورت اختصاص بودجه، شاهد به بهره برداری رسیدن آسیاب موزه تهران باشیم.

او می افزاید: در عین حال می توان از این ملک به عنوان موزه مردم شناسی شهر تهران استفاده کرد و در کنار آن اقداماتِ خدماتی و سرویس دهی در حوزه گردشگری نیز تعریف گردد.

به گفته وی، اکنون فقط کارهایی مانند نصب دوربین های مدار بسته و تهیه طرح محتوای توجیهی درباره کاربرد موضوعی این آسیابِ تاریخی باقی مانده است.

آسیاب آبی یوسف آباد در خیابان یوسف آباد و در ورودی کوچه 52، سوم خرداد سال 86 به شماره 19170 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، این بنای تاریخی، امروز بعد از گذشت سال ها توسط مالکانش و با هزینه کرد اعتباری معادل 600 میلیون تومان مرمت شده و قرار است تا اوایل سال آینده، از این فضا بهره برداری گردد؛ هر چند به اعتقاد مالک، اگر بودجه اختصاص یابد، امکان ایجاد این آسیاب موزه فراهم می گردد.